Czy można zwolnić pracownika na zwolnieniu lekarskim? Co mówi Kodeks pracy?
„Szlachetne zdrowie, nikt się nie dowie jako smakujesz, aż się zepsujesz” (Jan Kochanowski).
Choroba nie wybiera. To fakt. Dlatego przepisy Kodeksu pracy chronią pracowników w sytuacji choroby i ustanawiają generalną zasadę zakazującą, co do zasady, zwolnienie pracownika przebywającego na zwolnieniu lekarskim. Niemniej jednak, od każdej zasady istnieją wyjątki i takie odstępstwa od reguły pojawią się także w przepisach Kodeksu pracy co oznacza, że w szczególnych sytuacjach pracownik przebywający na zwolnieniu lekarskim może zostać zwolniony, a co więcej, takie zwolnienie będzie zgodne z prawem.
Ochrona pracownika na zwolnieniu lekarskim: zasada ogólna
Art. 41 Kodeksu pracy mówi jasno, że: „pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika ani w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, jeśli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia”. Treść wskazanego przepisu oznacza to, że jeśli pracownik jest na L4, pracodawca nie może wręczyć mu wypowiedzenia.
To właśnie ta regulacja daje odpowiedź na często zadawane pytanie: czy można zwolnić pracownika na zwolnieniu lekarskim? W większości przypadków – nie. Jednakże istnieją wyjątki, które sprawiają, że taka sytuacja może być legalna.
Wyjątek od zasady, tj. prawo pracodawcy do zwolnienia pracownika przebywającego na zwolnieniu lekarskim
Pomimo ogólnej ochrony pracownika, istnieją sytuacje, w których zwolnienie z pracy na L4 jest dopuszczalne:
I. Długotrwała niezdolność do pracy (art. 53 Kodeksu pracy)
Jeśli pracownik jest niezdolny do pracy dłużej niż 3 miesiące (przy zatrudnieniu krótszym niż 6 miesięcy) lub dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową.
W takiej sytuacji możliwe jest zwolnienie z pracy na zwolnieniu lekarskim, ale dopiero po upływie ustawowo określonych terminów.
II. Likwidacja lub upadłość pracodawcy (art. 41¹ Kodeksu pracy)
Przepisy ochronne, dotyczące zakazu zwolnienia z pracy pracownika przebywającego na zwolnieniu lekarskim, nie obowiązują, jeśli firma ogłasza upadłość lub likwidację. W tym przypadku zwolnienie z pracy na L4 jest dopuszczalne, ponieważ nadrzędne są okoliczności dotyczące istnienia lub zakończenia działalności pracodawcy.
III. Zwolnienie dyscyplinarne (art. 52 Kodeksu pracy)
Nawet jeśli pracownik jest na zwolnieniu lekarskim, można go zwolnić dyscyplinarnie, jeśli np. dopuścił się ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych (kradzież, fałszerstwo, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku).
IV. Wygaśnięcie umowy o pracę w trakcie zwolnienia chorobowego pracownika
Jeśli umowa o pracę zawarta jest na czas określony i kończy się w trakcie zwolnienia lekarskiego, pracodawca nie musi jej przedłużać. To oznacza, że stosunek pracy wygasa automatycznie, a pracownik, mimo że przebywa na zwolnieniu, traci zatrudnienie. Nie jest to formalne wypowiedzenie, ale faktycznie – zwolnienie z pracy na zwolnieniu lekarskim w wyniku wygaśnięcia umowy.
Czy pracownik może dochodzić swoich praw po zwolnieniu z pracy na L4?
Zwolnienie z pracy na zwolnieniu lekarskim budzi wiele emocji i wątpliwości prawnych. Choć w określonych sytuacjach jest dopuszczalne, pracodawca musi ściśle przestrzegać przepisów Kodeksu pracy. Jeśli jednak pracownik uzna, że jego zwolnienie z pracy na L4 było niezgodne z prawem – np. nie spełniało przesłanek wynikających z art. 52 czy art. 53 Kodeksu pracy – może skorzystać z drogi sądowej. Przysługuje mu wtedy prawo do odwołania się do sądu pracy, złożenia pozwu o przywrócenie do pracy lub odszkodowanie. Warto w takich przypadkach skonsultować się z prawnikiem, który pomoże ocenić, czy zwolnienie było legalne, i wesprze w dochodzeniu roszczeń.
Zapamiętaj!
Nie można zwolnić pracownika na L4, ale…
1. Można, jeśli choruje dłużej niż dopuszczalny okres ochrony (art. 53 KP).
2. Można, jeśli firma ogłasza upadłość lub likwidację.
3. Można, jeśli popełnił poważne naruszenie obowiązków (dyscyplinarka).
4. Można nie przedłużyć umowy na czas określony.
W praktyce więc odpowiedź na pytanie czy można zwolnić pracownika na zwolnieniu lekarskim brzmi: co do zasady nie, ale istnieją okoliczności, w których jest to możliwe i zgodne z prawem.
Co po powrocie do pracy?
Jeśli pracownik wróci do pracy po chorobie, ochrona przestaje obowiązywać, co oznacza, że pracodawca może go zwolnić zgodnie z normalnymi zasadami wypowiedzenia regulowanymi Kodeksem pracy. Wówczas nie ma znaczenia, że wcześniej przebywał na L4 – liczy się aktualna sytuacja w zakładzie pracy oraz ewentualne przyczyny rozwiązania umowy.